Kadın ve Erkekte İnfertilite (Kısırlık) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? : Can Hastanesi

İnfertilite, çiftlerin herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmamalarına ve normal cinsel ilişkilerini sürdürebilmelerine rağmen gebe kalınamamasıdır.

İnfertilitenin iki tipi vardır;

Primer infertilite; en az bir yıl korunmaksızın gebe kalınamamasıdır.
Sekonder infertilite; daha önce en az bir gebelik olayı gerçekleşmiş olmasına rağmen şimdi gebe kalınamamasıdır.

İnfertilite Nedenleri

Çok sayıda fizik ve psikolojik nedenler infertiliteye neden olabilir. Bu nedenler yalnızca kadında yalnızca erkekte olabileceği gibi çiftlerin her ikisinde de sorun bulunabilir.

Kadın infertilite nedenleri

Gebelik oluşma sürecinde ovaryumlardan oluşan yumurta hücreleri, tuba adı verilen kanalda uterusa doğru giderlerken erkek sperm hücresiyle karşılaşır. Oluşan döllenme sonucunda uterusa yerleşerek embriyo halinde gebelik gelişimine devam eder. Ancak aşağıdaki sorunlarda bir veye birkaçı bu olağan süreci olumsuz etkileyerek gebelik oluşumunu engelleyebilir.

Otoimmün hastalıklar, vücudun bağışıklık sisteminden kaynaklanan bozukluklardır. (Antifosfolipid sendrom gibi)
Üreme siteminin doğuştan gelen bozuklukları
Kanser veya tümörler
Kanama pıhtılaşma bozuklukları
Diyabet
Aşırı egzersiz
Yeme ve beslenme bozuklukları
İlaçlar (Kemoterapi ilaçları)
Hormonal bozukluklar
Obezite
İleri yaş
Over Kistleri ve Polikistik Over Sendromu
Tüplerde tıkanıklık (enfeksiyon, Endometriyozis veya Abdominal Cerrahiye bağlı oluşabilir)
Sigara veya alkol tüketimi
Tiroid bozuklukları

Erkek İnfertilite Nedenleri

Erkek infertilite bozuklukları sıklıkla, sperm sayısının azlığı, spermlerin serbestleşmelerinde engel oluşumu ya da sperm defektlerinden ileri gelir.

En sık rastlanan erkek infertilite nedenleri:

Doğuştan gelen defektler
Kanser tedavileri (Kemoterapi, Radyoterapi)
Uzun süre sıcaklığa maruz kalma (uzun yol şoförleri gibi uzun süre oturarak çalışanlarda; kalın iç çamaşırı giyenlerde gibi)
Yoğun alkol veya madde kullanımı
Hormonal dengesizlikler
İmpotans
Enfeksiyonlar
Bazı ilaçlar (Cimetidine, Spionolakton, Nitrofurantoin)
Sigara kullanımı
Obesite
İleri Yaş
Retrograd ejekulasyon (Meninin dışarıya değil mesaneye akması)
Seksüel geçişli hastalıklar, travma, veya cerrahi sonrası sperm ve meni akış yollarında tıkanıklıklar oluşması,
Çevresel toksinler,
Vazektomi

30 yaş altı sağlıklı ve düzenli cinsel yaşamı olan çiftlerde her ay %25-30 gebe kalabilme olasılığı söz konusudur. Kadınlarda 35 yaşından sonra özellikle de 40 yaş sonrası gebe kalabilirlik olasılığı giderek azalmaktadır. Ayrıca 35 yaş sonrası düşük riskleri artmaktadır. Günümüzde 20’li yaşlarda yumurta alınması ve saklanabilmesi seçeneği olduğundan eğer gebelik 35 yaş sonrasına erteleniyorsa saklama yöntemi düşünülebilir.

Kadın İnfertilitesinde Tanı Yöntemleri

30 yaş altı kadınlarda gebe kalabilirlik için 1 yıl beklenebilirse de,35 yaş üzerinde kendiliğinden gebe kalabilme ihtimali için bekleme süresi 6 aya inmektedir. Genel fizik ve pelvik muayeneden sonra spesifik infertilite testleri uygulanabilir.

Ovulasyon testi: Yumurtlamanın oluşup oluşmadığını saptayan hormon analizi
Histerosalpingografi: Uterus ve tüplerde tıkanıklık yada engelleyici başka bir neden olup olmadığına yönelik ilaçlı uterus filminin çekilmesidir.
Overyan Rezerv Testi: Overlerde yeterli kaliteli yumurta gelişimini gösterecek hormonal testlerdir. Adetin başlarında yapılır.
Diğer hormon testleri: Hipofiz hormonları, Troid hormonları, Androjenik hormonlar
Görüntüleme testleri

Pelvik ultrasanografi ve SF İnfüzyon sonogram

Histeroskopi: Işıklı bir endoskoik sistemle uterus boşluğunun ve serviksin değerlendirilmesidir
Laparoskopi: Minimal invazif cerrahi yöntemler uterus overler ve tüplerin değerlendirilmesi, tıkanıklığa neden olacak endometriosis ve diğer yapışıklıkların olup olmadığının araştırılmasını kapsar.

Erkek İnfertilite Tanı Yöntemleri

Semen analizi: 3 – 4 günlük cinsel perhiz sonrası yapılır. Öncelikle seminal sıvı miktarı sperm sayısı hareketliliği ve yapısal özellikleri değerlendirilir. Bazen mesaneye geri kaçış durumunu değerlendirmek için idrarda sperm incelemesi de yapılabilir.
Hormon testi: Testesteron ve diğer erkeklik hormonları araştırılır.

Genetik test

Testis biyopsisi
Görüntülüme yöntemleri :Transrektal veya scrotal ultrason, vazografi, beyin MR’ı
Diğer Özel Testler: Semen sıvısında DNA anormalliklerinin araştırılması

Kadın İnfertilitesinde Tedavi Yaklaşımları

Bazı kadınlarda 1-2 tedavi yaklaşımıyla infertilite problem düzeltilebilir. Ancak bazılarında daha karmaşık ve uzun soluklu tedavi uygulamaları gerekebilir.

Ovulasyonun uyarılması: Bazı infertilite ilaçları ile yumurta gelişimi ve serbestleşmesi sağlanmay çalışılır.
İntrauterin inseminasyon: Toplumda Aşılama olarak bilinen bu yöntemde gelişen yumurtanın serbestleşmesinden sonra (ovulasyon) gerçekleştiğinde sağlıklı sperm hücresi uterus içerisinde yerleştirilerek döllenmenin sağlanmasına çalışılır.
Fertilazasyon cerrahisi: Endometrial polip, uterin septum, uterus içi yapışıklıklar ve bazı miyomların cerrahi olarak giderilmesidir.

Erkek İnfertilite Tedavisi

Erkek tedavisi genel seksüel sorunların giderilmesi veya sağlıklı spermin sağlanmasına yönelik yaklaşımlardır.

Yaşam biçimi değişiklikleri

Sigara, alkol, madde bağımlılığının giderilmesi, sık ve zamanlanmış cinsel ilişkide bulunulması

İlaç tedavisi: Testis fonksiyonunu sperm üretim ve kalitesini artırmaya yönelik ilaç uygulamalarını kapsar.
Cerrahi yaklaşım: Sperm geçişini engelleyecek sorunların yada varikosel gibi sperm kalitesini olumsuz etkileyecek durumların giderilmesine yöneliktir.
Sperm Toplanması: Normal ejekulasyonda sperm sğlanamaması veya sperm sayısının çok düşük olduğu durumlarda uygulanır.

Yardimcı Üreme Teknikleri (YÜT)

Bu kapsamda tüp bebek olarak da bilinen IVF en sık uygulanan yaklaşımdır. Kadından elde edilen çok sayıda olgun yumurta hücrelerinin labaratuvar ortamında spermle döllenmesi ve oluşan embriyonun uterusa yerleştirilmesi işlemidir. Bu bağlamda

Intrastoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI)
Assisted Hatching (Kuluçka)
Verici dişi ya da erkek yumurtalarının kullanılması
Taşıyıcı annelik

İnfertilite Tedavi Komplikasyonları

Çoğul gebelik: İkiz, üçüz ya da daha fazla gebelik, gebelik sayısı arttıkça erken doğum ve diğer gebelik komplikasyonları artar.
Overyan Hyperstimulasyon Senderomu: Bazi infertilite ilaçları overlerde aşırı yumurtlamaya neden olabilir. Tabloya hafif, orta karın ağrısı, karında aşırı gerginlik, bulantı eşlik edebilir. Yaklaşık 1 hafta kadar sürenilir. Nadiren hızlı kilo artışı ve nefes almakta güçlükle seyreden daha ciddi ve acil tedavi gerektiren durumlar olabilir.
Kanama veya enfeksiyon: Özellikle yardımcı üreme tekniklerinde rastlanabilir.

Kadın Hastalıkları ve Doğum (Jinekoloji)

Kadın ve Erkekte İnfertilite (Kısırlık) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Sağlık Rehberi

Tıbbi Birimler

Can Sağlık Grubu