Herhangi bir besinin içeriğindeki proteine karşı vücudun verdiği immünolojik (bağışıklık sistemi yoluyla) cevaba besin alerjisi denmektedir. Vücudumuzun yabancı olarak algıladığı bu proteine karşı verdiği tepki vücut için istenmeyen reaksiyonlara neden olmaktadır. Kan ve deri testleriyle tanı konulabilmektedir ama en önemlisi hasta öyküsüdür. Semptomların aynı besini tükettikçe yinelemesi, besini kesince iyileşmenin görülmesi hekimi tanıya yönlendirmektedir.
Alerji Riski Yüksek Olan Besinler Nelerdir?
- İnek sütü
- Yumurta (özellikle beyazı)
- Yer fıstığı, fındık, ceviz
- Balık ve Kabuklu deniz ürünleri
- Etler
- Buğday
- Bezelye, fasulye
- Domates, patates, soğan, patlıcan, kereviz
- Sert çekirdekli meyveler (çilek, elma, şeftali, kiraz, kayısı)
- Soya
- Hardal, susam
- Bal
- Katkı maddeleri
Çocuklarda sıklıkla; inek sütü, yumurta, balık, yağlı tohumlar, buğday ve meyve; yetişkinlerde ise kabuklu deniz ürünleri, balık, yer fıstığı ve kabuklu yemişlerdir. Çocukluk döneminde görülen alerjiler yetişkinlikte düzelebilmektedir.
Besin Alerjisi Belirtileri Nelerdir?
- Deride kaşıntı, yanma, karıncalanma, kırmızı lekeler, sivilceler, su toplayarak kabarma
- Nefes darlığı, öksürük, hırıldama, mukus oluşumu
- Görmede bulanıklık, gözlerde şişme, sulanma, seyirme
- Boğaz akıntısı, burun kaşıntısı, damaklarda kaşıntı, yutmada zorluk, hapşırma, boğazda kuruluk ve ağrı
- Nabızda hızlanma, bayılma, ateş, üşüme ve titreme, solgunluk
- Hazımsızlık, kramp, ishal, bulantı, kusma, dilde şişme, dilde acıma, tükürük salgısının artması, ağız kuruluğu
- Sık ve ağrılı idrara çıkma
- Yorgunluk, kas ağrısı, göğüs ve sırt ağrısı, baş ağrısı, devamlı uyku hali, sersemlik
Alerji Riski Olan Çocuklarda Ek Besine Başlama
- Alerji riski yüksek olan besinlerden önce (balık, yumurta beyazı, çilek vb.) alerji riski düşük besinlerle (muz, tavuk, yumurta sarısı vb.) ek gıdaya geçiş yapılmalıdır.
- Bir seferde tek çeşit besin denetilmelidir. Birden çok besin denendiğinde alerjiye sebep olan besini saptamak zorlaşmaktadır.
- Bir haftada sadece bir besin makul miktarlarda günde en az 1 defa denenmelidir bazı besinlere reaksiyon uzun sürede ortaya çıkabilmektedir.
- Yeni bir besin başlandığında çocukta başka bir sebepten belirtinin olmamasına dikkat edilmelidir. (diş çıkarma, ateşli hastalık, ishal gibi)
- Yeni besin denemelerinde öncelik besleyiciliği fazla olan besinler verilmelidir. (yumurta, et, yoğurt gibi)
- Çocuğun tolere edemediği besin hekim kontrolünde 6 ay sonra tekrar denemelidir.
- Denemelere rağmen tolere edilemeyen ve hayati reaksiyon oluşturan besin çocuğun beslenmesinden çıkartılmalıdır.
Besin alerjisinden korunmak için en az 6 ay sadece anne sütüyle beslenmeli, erken ek besine geçişten sakınılmalıdır. Riskli bebeklerin anneleri alerjen besinleri tüketmekten kaçınmalı gerekirse diyetten çıkarmalıdır. Yüksek risk altındaki bebeklere 1 yaşına kadar süt ve ürünleri, 2 yaşına kadar yumurta, 3 yaşına kadar yağlı tohumların tükettirilmemesi gerekmektedir.
BESİN ALERJİSİNDE ETİKET OKUMA ÇOK ÖNEMLİDİR!
GIDALARIN İÇERİĞİNDEKİ ALERJEN MADDELER BELİRTİLMEK ZORUNDADIR.
Süt Alerjisi
Diyetten süt ve süt ürünleri çıkartıldığı için ek kalsiyum ve d vitaminine ihtiyaç duyulabilir.
Süt Alerjisinde Tüketilmemesi Gerekenler Nelerdir?
- Tüm süt çeşitleri
- Süt ve süt ürünleriyle hazırlanan tüm yiyecek ve içecekler
- Kahve beyazlatıcıları, kahve kremaları, süt tozları
- Kefir, yoğurt, ayran, tüm peynir türleri
- Tereyağı, içine tereyağı girmiş gıdalar (kurabiye, pilav, çorba vb.)
- Sütlü tatlılar (dondurma, kremalı tatlılar, milkshake, puding vb.)
- Çorbalar (yayla çorbası, kremalı çorbalar, sütlü çorbalar, tarhana çorbası)
- İçine süt eklenebilen pastane ve market ürünleri (simit, ekmek, waffle, bisküvi, çikolata vb.)
Buğday Alerjisi
Buğday içermeyen beslenme programı uygulamak çok zordur. Diyetten buğday çıkartıldığında B grubu vitaminlerin eksikliği görülebilmektedir.
Buğday Alerjisinde Tüketilmemesi Gerekenler
- Buğday, çavdar, arpa, yulaf
- Unlu gıdalar (unlu çorbalar, köfteler, ekmek, börek, kek, kraker vb.)
- Bulyon tabletler
- İşlenmiş et ürünleri (salam, sucuk, sosis )
- Una bulanarak pişirilmiş sebze ve etler
- Sütlü tatlılar, dondurmalar
- Bira, şarap, viski (maltlı içecekler)
Yumurta Alerjisi
Yumurta Alerjisinde Tüketilmemesi Gerekenler
- Yumurta
- Yapılırken içine yumurta eklenmiş her türlü ürün (çorba, erişte, mayonez, sezar sos, pasta kreması vb.)
- Her türlü pastane ürünü (kek, pasta, sufle vb.)
- Kızartma işlemi sırasında yumurtaya bulanmış ürünler (kadınbudu köfte, nuget vb.)
- Üzeri kızarması için yumurta sürülenler ( pide, börek vb.)
Balık Ve Kabuklu Deniz Ürünleri Alerjisi
Deniz ürünlerine karşı olan alerjide genellikle bağışıklık sistemi şiddetli tepki vermektedir.
Sıklıkla Alerjen Olan Balıklar Nelerdir?
- Ton balığı
- Levrek
- Alabalık
- Somon
- Sardunya
Sıklıkla Alerjen Olan Kabuklu Deniz Ürünler Nelerdir?
- Karides
- Yengeç
- Kerevit
- Midye
- Istakoz
Yağlı Tohum Alerjisi
Tüketilmemesi Gerekenler
- Yağlı tohumlar (yer fıstığı, kaju, antep fıstığı, ayçekirdeği, kabak çekirdeği, fındık, badem vb.)
- Yağlı tohumlardan elde edilen yağlar (fıstık, fındık, badem, Ayçiçek yağı vb.)
- Susam, tahin, tahin helva
- Hindistan cevizi, Hindistan cevizi yağı
- İçine fındık, fıstık, antep fıstığı eklenmiş tatlılar
