EL HİJYENİNİN TANIMI VE GENEL KAPSAMI:
- 1.1. El Hijyeni: Herhangi bir el temizliği eylemi için kullanılan genel bir tanımdır. El hijyeni; El yıkamayı, antiseptik el yıkamayı, alkollü el antiseptiği ile el ovalamayı, cerrahi el antisepsisini, antisepsi/dekontaminasyon/bakterilerden arındırmayı, El Bakımını, El temizlemeyi, El dezenfeksiyonu, Hijyenik el antisepsisini, Hijyenik el yıkamayı kapsar. Dezenfeksiyon, cansız yüzeyler için kullanılır, fakat el dezenfeksiyonu, bu kılavuzda olmamakla birlikte sık sık
  literatürdeki el antisepsileri ile aynı anlamda kullanılır.
- 1.2. El Yıkama: Düz veya antimiktobiyal sabun ve su ile ellerin yıkanması.
- 1.3. El Temizleme: Fiziksel ya da mekanik olarak elleri kirden, organik materyallerden veya mikroorganizmalardan arındırma amacıyla el hijyeninin sağlanması.
- 1.4. Hijyenik El Yıkama: Kalıcı deri florasını etkilemeden geçici mikrobiyal floranın uzaklaştırılması için ellerin antiseptik bir ajan içeren sabunla yıkanmasıdır. Geniş spektrumlu olmasına rağmen genellikle daha az etkilidir ve hijyenik el ovucudan daha yavaş etki eder.
- 1.5. Antiseptik El Ovma (veya el ovma): Dışardan su kullanımı veya durulama, ya da havlu veya başka araçlar ile kurulamaya ihtiyaç duyulmadan mikroorganizmaların çoğalmasını azaltmak veya yavaşlatmak için antiseptik bir el ovucunun uygulanması.
- 1.6. El Bakımı: Deri iritasyonu riskini azaltmak için yapılan eylemler.
- 1.7. El Antisepsisi: Dünyanın bazı yerlerinde yaygın olarak kullanılan bir terim olup antiseptik el yıkama, antiseptik el ovma, el antisepsi/dekontaminasyon/bakterilerden arındırma, antimokrobiyal sabun ve suyla el yıkama, hijyenik el antisepsi veya hijyenik el ovma için kullanılır.
- 1.8. Hijyenik El Antisepsisi: Kalıcı deri florasını etkilemeden geçici mikrobiyal floranın uzaklaştırılması için ellerin antiseptik bir el ovucu veya antiseptik el yıkama yöntemi ile arıtılması. Kullanılan preparatlar geniş spektrumlu olup hızlı etki ederler ve kalıcı etki gerekli değildir.
- 1.9. Cerrahi El Antisepsisi/Cerrahi El Hazırlığı: Ameliyat ekibi tarafından ameliyat öncesinde geçici florayı yok etmek ve kalıcı deri florasını azaltmak için uygulanan antiseptik el yıkama veya antiseptik el ovma yöntemi. Bu antiseptikler genellikle kalıcı antimiktobiyal aktiviteye sahiptirler. Cerrahi el fırçalama/cerrahi öncesi el fırçalama terimi antimikrobiyal sabun ve su ile ellerin ameliyata hazırlanması anlamına gelir. Cerrahi el ovma ise susuz, alkol bazlı bir el ovucu ile cerrahi el hazırlığı anlamına gelir.
EL HİJYENİNİN HASTANE İÇİN ÖNEMİ:

El hijyeni sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların ve antimikrobiyallere dirençli patojenlerin yayılımının
önlenmesinde en önemli ve en basit enfeksiyon kontrol önlemidir. Yüksek morbidite, mortalite ve tedavi maliyetine neden olan bu enfeksiyonlardan korunmaya yönelik tedbirlerin başında, yeterli el hijyeninin sağlanması gelir. Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonlar hasta güvenliğiyle ilgili önemli sorunlardan birisidir. Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonlar; hastanede uzamış yatışa, hastalarda uzun süre normal yaşamdan uzak kalmaya, mikroorganizmalarda antimikrobiyal direncinde artışa, artmış maliyete ve ölüme sebep olmaktadır. Hastane enfeksiyonlarının önlenmesi hastanemizin öncelikli amacıdır.
EL HİJYENİYE İLGİLİ GENEL HASTANE HEDEFLERİ:
- 3.1. Hastane enfeksiyonlarından korunmak için el hiyeninin 5 endikasyon ilkesine göre yapılması amaçlanmaktadır. 5 endikasyon; hasta temas öncesi, hasta temas sonrası, aseptik işlemlerden önce, vücut sıvılarıyla temas sonrası ve hasta çevresiyle temas sonrasını kapsamaktadır.
- 3.2. Hastanemizde Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi tarafından 5 endikasyon bazında, meslek gruplarına göre ve bölüm bazında haberli el hijyeni gözlemleri yapılmakta, analizler yapılmakta, sonuçlar her üç ayda bir tüm çalışanlarla paylaşılmakta ve hedef değerin yakalanması amaçlanmaktadır.
- 3.3. Hastanemizde her yıl “El hijyeni inanç ölçeği uygulama envanteri” çalışması yapılmakta sonuçlar çalışanlarla paylaşılmakta ve sonuçlara göre düzeltici çalışmalar yapılmaktadır.
- 3.4. Hastanemizde tüm hastane çalışanlarına altı ayda bir el hijyeni eğitimi verilmektedir.
- 3.5. Hastanemiz el hijyeni uyum oranı için hedef değer %75 olarak belirlenmiştir
YÖNETİCİLER VE ÇALIŞANLARIN EL HİJYENİYLE İLGİLİ TEMEL SORUMLULUKLARI:
- 4.1. Sağlık çalışanları
  - 4.1.1. Hastaya ve işleme uygun yöntemi belirleyerek el hijyenini sağlamalıdır.
  - 4.1.2. El hijyeni ile ilgili hastanenin oluşturduğu talimatlara göre hareket etmelidir.
  - 4.1.3. Verilen eğitimlere katılım sağlanmalıdır.
  - 4.1.4. Sahada tespit ettikleri malzeme ve ekipman eksikliklerini yönetime iletmelidir.
- 4.2. Yöneticiler
  - 4.2.1. El hijyeni stratejilerini ve hasta güvenlik kültürünü teşvik eden koşullar oluşturmalıdır.
  - 4.2.2. Sağlık çalışanlarının el yıkama için güvenli ve sürekli su kullanabilecekleri lavabolara erişimleri sağlanmalıdır.
  - 4.2.3. Sağlık çalışanları için hasta bakım verdikleri ortamda kolayca erişebilecekleri alkol bazlı el hijyen ürünleri sağlanmalıdır.
  - 4.2.4. El hijyenine uyum kurumsal bir öncelik haline getirilmeli ve el hijyeniyle birlikte enfeksiyonu önlemeye ve kontrol altına almaya yönelik diğer aktivitelerde gerekli liderlik, finansal ve yönetsel destek sağlanmalıdır.
  - 4.2.5. El hijyeni eğitimi ve enfeksiyon kontrol eğitimleri planlanmalıdır.
  - 4.2.6. Alkol bazlı el hijyen ürünlerinin üretimi ve saklanması ulusal güvenlik talimatlarına ve yerel yasal düzenlemelere uygun olmalıdır.
  - 4.2.7. El hijyenine uyum analizleri yapılmalı tespit edilen eksikliklere yönelik iyileştirme faaliyetleri başlatılmalıdır.
SÜREKLİ İYİLEŞTİRME STRATEJİSİ:

El hijyenine uyumun geliştirilmesine yönelik etkin stratejilerin belirlenmesi ve uygulanması çok önemlidir.
Hastanemizce kullanılan stratejiler:
- 5.1. Eğitim ve Öğretim: El hijyeni endikasyonları konusunda eğitimler verilerek el yıkama endikasyonlarına ilişkin
  karmaşıklığı ortadan kaldırılması ve duyarlılık düzeyinin arttırılması amaçlanır. Eğitimin kapsamı ve süresi hedef kitleye özel olarak belirlenir. El hijyeniyle ilgili broşürlerin dağıtılması, grup çalışmaları ve aktiviteler el hijyeni oranlarını artıran diğer eğitsel aktiviteler arasında yer almaktadır.
- 5.2. Denetleme ve Geri Bildirim: Sahada yapılan denetlemeler ve geri bildirimler sonucunda tespit edilen uygunsuzluklara yönelik alınan önlemler el hijyeninin sürekliliğinin sağlanması için önemlidir.
- 5.3. Hatırlatıcıların Kullanılması: Rutin izlemler, el hijyeni uyumuna dair geri bildirim yapılması ve iş yerinde el yıkama davranışını hatırlatan görsel ve sesli sistemlerin (hatırlatıcı) kullanılması el hijyeni oranlarını geliştirmede oldukça etkilidir. Hatırlatıcı sistemlere örnek olarak posterler, e-posta mesajları, sesli mesajlar gösterilebilir.
- 5.4. El Hijyeni Uyumunu Arttırıcı Önlemlerin Alınması: El hijyeni uygulamasını kolay ve uygun hale getirmek, idari yaptırımlar, ödüller, bireysel ve kurumsal düzeyde aktif katılımı sağlamak, kurumsal güven ortamı sağlamak, bireysel ve kurumsal yetkinliği güçlendirmek, personel yetersizliğini ve yoğun iş yükünü önlemek el hijyenine uyumu artırmaktadır.
- 5.5. El Hijyeni Uyumunun Değerlendirilmesi:
  - 5.5.1. Hedeflerin belirlenmesi: Hastane el hijyeni uyumuna yönelik hedef değer belirler ve bu değeri yakalamaya çalışır. (Hastanemiz için hedef değer %75’tir.)
  - 5.5.2. Performansın ölçülmesi: hastanenin tüm birimlerinde ve tüm branşlarda el hijyeni uyum oranı el hijyeni değerlendirme formu ile 5 endikasyon kuralına göre gözlem yapılarak ölçülür.
  - 5.5.3. Sonuçların değerlendirilmesi: 5 endikasyon bazında, birim bazında ve branş bazında ölçümler analiz edilir. Olumsuzlukların nedeni alt göstergelere göre belirlenir.
  - 5.5.4. İyileştirme: tespit edilen olumsuzluklara yönelik iyileştirme faaliyetleri planlanır ve uygulanır. Uygulanan
    müdahalelerinin kısa ve uzun vadeli etkilerinin değerlendirilerek sürekli iyileştirme sağlanmaya çalışılır.
EL HİJYENİ KOORDİNATÖRÜ:

Belirlenen politikalar doğrultusunda el hijyenine yönelik stratejilerin belirlenmesi, uygulamaların izlenmesi ve geliştirilmesi amacıyla el hijyeni koordinatörü olarak hastane idaresi tarafından enfeksiyon kontrol komitesi başkanı görevlendirilmiştir. Koordinatörlük Enfeksiyon Kontrol Komitesi bünyesinde çalışır, düzenli aralıklarla bir araya gelir.
İLGİLİ DOKÜMANLAR:
- El Hijyeni ve Eldiven Kullanım Talimatı,
- Enfeksiyonların Kontrolü ve Önlenmesi Prosedürü,
- İzolasyon Önlemleri Prosedürü
- El Hijyeni Gözlem Form

El Hijyeni Politikamız

Sağlık Rehberi

Tıbbi Birimler

Can Sağlık Grubu