Katarakt Cerrahisi

• Can Hastanesi

• 28 Aralık 2023 11:38

Katarakt nedir?

Göz içindeki merceğin saydamlığını yitirip, kesifleşmesine katarakt denir. Katarakt bulanık bir mercektir. Doğuştan başlayarak her yaşta görülebilmesine karşın en sık nedeni mercekteki yaşlanmadır. Her ne kadar 60 yaş üzerinde sıklığı artmaktaysa da annenin gebelik döneminde geçirdiği enfeksiyon, diyabet, diğer rahatsızlıklar ya da nedensiz olarak yeni doğan döneminde de izlenebilmektedir. Söz gelimi ileri yaş hastalığı olarak bilinen kataraktın yeni doğan bebeklerde de bulunabileceği unutulmamalıdır. Bu yüzden bebeklere doğar doğmaz göz muayenesi yapılması şarttır.

Yaşlandıkça, gözünüzdeki lensler daha az esnek, daha az net ve daha kalın hale gelir. Yaşlanma ve bazı tıbbi durumlar, lenslerin içindeki proteinlerin ve liflerin parçalanmasına ve bir araya toplanmasına neden olabilir. Bu da lenslerde bulanıklığa neden olur. Katarakt büyüdükçe bulanıklaşma daha da kötüleşir. Katarakt, mercekten geçerken ışığı dağıtır ve engeller. Bu da keskin bir şekilde tanımlanmış görüntünün retinaya ulaşmasını engeller. Sonuç olarak görüş bulanıklaşır.

Katarakt, genellikle iki gözde de olur, ancak her zaman aynı oranda olmaz. Bir gözdeki katarakt, diğerinden daha kötü olabilir. Bu da gözler arasında görüş farklılığına neden olur. Kataraktın özellikle şeker hastalığı, kortizon kullanımı, travma gibi durumlarda her yaş grubunda da görülebileceği unutulmamalıdır. 

Katarakt türleri nelerdir?

Lensin merkezini etkileyen kataraktlara nükleer katarakt denir. Bir nükleer katarakt ilk başta uzaktaki nesnelerin bulanık olmasına, ancak yakındaki nesnelerin net görünmesine neden olabilir. Nükleer katarakt kısa bir süre için okuma görüşünüzü bile iyileştirebilir. Ancak zamanla lens yavaşça daha sarı veya kahverengiye döner ve görüşünüzü daha da kötüleştirir. Renkleri birbirinden ayırmak zorlaşabilir.

Lensin kenarlarını etkileyen kataraktlara kortikal katarakt denir. Kortikal katarakt, lens korteksinin dış kenarında beyaz, kama şeklinde lekeler veya çizgiler olarak başlar. Katarakt yavaşça büyüdükçe çizgiler merkeze doğru yayılır ve mercekten geçen ışığı etkiler.

Lensin arka kısmını etkileyen kataraktlara arka subkapsüler katarakt denir. Arka subkapsüler katarakt, genellikle lensin arkasına yakın bir yerde, tam ışık yolunda oluşan küçük bir nokta olarak başlar. Arka subkapsüler katarakt genellikle okuma görüşünüzü etkiler. Ayrıca parlak ışıkta görüşünüzü azaltabilir ve geceleri ışıkların etrafında parlama veya halelere neden olabilir. Bu tür kataraktlar diğerlerine göre daha hızlı büyüme eğilimindedir.

Doğuştan gelen kataraktlara konjenital katarakt denir. Bazı insanlar katarakt ile doğar veya çocukluk döneminde katarakt geliştirir. Bu kataraktlar ebeveynlerden geçebilir. Ayrıca anne karnındayken bir enfeksiyon veya travma ile de ilişkili olabilirler.

Bu kataraktlar belirli durumlara da bağlı olabilir. Bunlar arasında miyotonik distrofi, galaktozemi, nörofibromatozis tip 2 veya kızamıkçık sayılabilir. Konjenital kataraktlar her zaman görmeyi etkilemez. Etkilerse, genellikle tespit edildikten kısa bir süre sonra çıkarılırlar.

Kataraktın Belirtileri Nelerdir?

• Görmede azalma,
• Işığa hassasiyet,
• Işıkta göz kamaşması,
• Çift görme,
• Renklerde soluklaşma,
• Bulanık görme,
• Gözlük numaralarının sık değişmesi,
• Gece görmesinde bozulma,
• Güneşli günlerde görmenin bozulması,
• Göz yorgunluğu ve baş ağrısı,
• Gözlük ihtiyacının azalması, gözlüksüz yakını daha iyi görme,
• Derinlik hissinin kaybı.

En önemli belirtisi görmede azalma olan kataraktın tek tedavisi cerrahidir, ilaçla tedavisi söz konusu değildir. Cerrahinin asıl amacı görme ve yaşam kalitesinin arttırılmasıdır. Dolayısıyla katarakt ameliyatının zamanlaması da hastanın görme ve yaşam kalitesiyle direkt ilişkilidir.

Ayrıca artan yaş, diyabet, fazla güneş ışığı, sigara içmek, obezite, genetik faktörler ve aşırı alkol tüketimi de katarakt riskinizi arttıran faktörler arasındadır.

Katarakt Ameliyat Yöntemleri Nelerdir?

Fako Yönteminde; ultrasonik enerji ile hasarlı mercek çıkarılarak yapay mercek uygulanmaktadır. Günümüzde katarakt cerrahisinde kullanılan modern teknolojiyle iyileşmenin çok hızlı olması, komplikasyon riskinin yok denilecek kadar az olması şansı yakalanmıştır. Göz sadece damla ile uyuşturulmaktadır, yaklaşık 10 dakika süren operasyonla hastalar rahat ve konforlu bir şekilde süreci geçirmektedir. Ameliyat sonrası hemen evlerine, ertesi günden itibaren de günlük yaşantılarına geri dönmektedirler.

Katarakt ameliyatında kullanılan yapay mercekler ameliyat sonrası görme kalitesini belirleyen en önemli unsurlardır. Merceklerin seçiminde hastanın yaşı, mesleği, beklentileri (gözlük kullanıp kullanmama isteği gibi) önemli unsurlardır.

Komplikasyon oranını azaltan ve bilgisayar kontrolü altında mikron seviyesinde hassasiyetle gerçekleştirilen femto lazerli katarakt cerrahisinin avantajları:

• Göz içine girilen korneal kesiler bıçak kullanılmadan düzgün bir şekilde yapılabilmektedir.
• Naturel lensin ön kapsülünde çok düzgün ve santralize pencere açılmaktadır. Dolayısıyla göz içine takılan lens, kısa ve uzun vadede daha iyi santralize olmaktadır.
• Katarakt, femto lazerle parçalandığı için göz içerisinde daha az enerji kullanılmakta, daha az inflamasyon ve ödem oluşmaktadır.
• Korneaya lazer ile yapılan müdahale ile astigmat azaltılıp, düzeltilebilir.

Katarakt Ameliyatında Göz İçi Lensler

Katarakt cerrahisi sırasında nadir istisnalar dışında tüm hastalara göz içerisine suni lens yerleştirilir. Ameliyatınızda hangi tip göz içi lensin kullanılacağına, ameliyat öncesi hekiminizle birlikte karar verilmelidir. Hekim hastalar için en uygun lensi önerecektir.

Katarakt Ameliyatında Kullanılan Başlıca Lens Tipleri Nelerdir?

• Tek Odaklı Lensler: Gözünüz ve yaşam tarzınıza göre uzağa ya da yakına odaklı olabilir. Lens uzağa odaklanmışsa astigmat ve yakın sorunlarınız için gözlük kullanmanız gerekebilir.
• Torik (Astigmatik) Tek Odaklı Lensler: Astigmatınızı düzelten bu lens ile astigmat düzeltilmektedir. Yakın için gözlük kullanmanız gerekebilir.
• Multifokal ve Trifokal (Akıllı) Lensler: Multifokal lensler ile uzak ve yakın görmeniz düzeltilir. Halk arasında ‘akıllı’ lens olarak da bilinen Trifokal lenslerde uzak-orta-yakın mesafeler düzeltilerek neredeyse gözlüksüz kesintisiz bir görme elde edilir.
• Torik (Astigmatik) Multifokal ve Trifokal Lensler: Hem astigmatı hem de uzak-orta-yakın mesafeleri düzelten lenslerdir.

Katarakt Ameliyatının Yan Etkileri Nelerdir?

Ameliyat sonrası ilk saatlerde geçici;

• hafif yanma,
• batma,
• sulanma şikayetleri oluşabilir.
• ağrı olması beklenmez.
• görme 1-2 gün içinde kaliteli olarak başlar, 10-15 gün içinde istenilen düzeye ulaşır.

Katarakt Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Nelerdir?

1. Reçete edilen göz damlalarını tanımlandığı şekilde ve mutlaka ellerinizi yıkadıktan sonra uygulayınız.
2. İlk hafta gözlerinizi ovuşturmamaya ve ağır kaldırmamaya özen gösteriniz.
3. Saçlar yıkanırken akan köpüklü kirli su göze değmemelidir.
4. Ağrı ve çapaklanma gibi yakınmalarınız olursa mutlaka hekiminizle görüşünüz.

Katarakt Tekrar Eder Mi?

Katarakt tekrarlamaz. Sorunlu lens çıkarılıp yerine yeni bir lens konduğu için, yeni konan mercekte de katarakt gelişmeyecektir.

Katarakttan Korunmak Mümkün Mü?

Katarakt oluşumunu tam olarak engellemek mümkün değildir. Ancak hastalığa yakalanma risklerini azaltmak için bazı öneriler mevcuttur.

1. Sigarayı bırakmak,
2. Şeker hastalığını kontrol altında tutmak,
3. Gözleri güneş ışığından korumak ve direkt olarak güneşe bakmamak,
4. Sağlıklı ve dengeli beslenme,
5. Düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak ve kronik hastalığı varlığında takibi aksatmamak.