Parkinson hastalığı nedir?

• Can Hastanesi

• 20 Eylül 2024 11:23

Beyin hücrelerinin kendi aralarındaki haberleşmeyi sağlayan dopamin adlı maddenin yetersizliğinden kaynaklanan sıklıkla 60 yaş üzeri kişileri etkileyen ilerleyici bir nörolojik hastalıktır. Beynin supstantia nigra adı verilen bir bölümündeki sinir hücrelerinin ölmesine neden olan parkinson hastalığı, sıklıkla titreme ve anormal hareketlere sebep olur. Tedaviler semptomlara yardımcı olabilir.

Parkinson Hastalığının Belirtileri nelerdir?

Parkinson belirtileri herkeste farklı olabilir. Erken dönemde çok hafif ya da fark edilmez düzeydedir. Sıklıkla vücudun bir tarafında başlar. Hastalığının ilerleme süreçlerinde de başladığı taraftaki seyri daha ağırdır.

• Titreme  (Tremor) : Sıklıkla ellerde başlar. Ve istirahat halinde ortaya çıkar. Baş parmağın kontrolsüz hareketi, çene, dudakta oluşan tiremeler, giderek bacak kasları da etkilenebilir. 
• Hareketlerde yavaşlama (Bradikenizi) : Harekete başlama ve harekete devam ettirmede sorun vardır. Sıklıkla kısa adımlarla yürürler. Kaslardaki sertleşme ağrılara neden olabilir. Sandalyeden kalkmada zorlanırlar. 
• Kaslarda sertleşme: Vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkabilir. Sertleşen kaslar ağrılı ve hareketleri sınırlıdır. 
• Denge ve vücut duruşunda (postür) bozulma
• Otomatik hareketlerde kaybolma : Bilinçsiz yapılan göz kırpma, gülme, yürürken kolların sallanması gibi.
• Konuşma bozuklukları : Konuşma giderek monotonlaşır. Olağan tonlamalarını kaybeder.
• Yazı değişiklikleri : Olağan yazı karakterlerini kaybederler. Küçük, kargacık burgacık harfler yazarlar.

Parkinson Hastalığı belirtileri arasında olabilecek dikkat edilmesi gereken diğer işaretler;

• Depresyon veya duygusal değişiklikler
• Çiğneme, yutma veya konuşmada sorun
• Uyku Sorunları
• Kabızlık

Parkinson hastalığı neden olur?

Beyinde hücreler arası iletişim sağlayan dopamin üreten hücrelerin bilinmeyen nedenlerle hasarı sonucu ortaya çıkan ilerleyici bir klinik durumdur. Diğer titreme bozukluklarından ayırt edebilmek için dopamin tedavisi başlanır. Olumlu sonuç alınması parkinson tanısını güçlendirir. Bir kişinin parkinson hastalığına neden yakalandığının tanısı tam olarak teşhis edilememektedir, muhtemel şüpheler arasında gen, belirli toksinlere maruz kalma gibi biz dizin sebebin gerekçe olabileceği düşünülmektedir.

RİSK FAKTÖRLERi

• Yaş: 60 yaş üzerinde sıklık artmaktadır.
• Kalıtım: Yakın akrabalarda hastalığın olması riski artırır. 
• Cinsiyet: Erkeklerde daha fazladır.
• Toksinlere maruziyet: Özellikle bitki ve böcek öldürücü tarım ilaçları riski artırmaktadır.

KOMPLİKASYONLARI

 Yukarıdaki belirtilere ek olarak;

• Düşünme ve bilişsel sorunlar : hastalığın ilerleyen evrelerinde gözlenirler, Demans gibi
• Depresyon ve duygu durumu değişiklikleri : Psikiyatrik destek ve antidepresanlar yararlı olabilir. 
• Yeme, çiğneme ve yutma güçlükleri,
• Uyku bozuklukları,
• Gece erken uyanma, yataktan düşme,
• Mesane problemleri : İdrarı kontrol etme ve işemede zorluk,
• Kabızlık (Bağırsak hareketlerinde yavaşlamaya bağlı olarak)
• Kan Basınç Değişiklikleri : Kan basıncındaki ani düşüklüklere bağlı sersemlik olabilir. 
• Koku almada bozukluk,
• Yorgunluk halsizlik,
• Ağrı,
• Cinsel fonksiyon bozukluğu görülebilir.

Parkinson Hastalığı tanı yöntemleri

Parkinsona özgü bir test yoktur. Hekimin hastanın öyküsünü iyi anlaması ve fiziki muayene bulguları önemlidir. 

Radyolojik görüntüleme : SPECT, MR, PET, Beyin Ultrasonu tanıyı doğrulamakta yardımcı yöntemlerdir. 
Kan Testleri : Benzer şikayetlere neden olan diğer hastalıkları dışlamak için önemlidir. 

TEDAVİ YAKLAŞIMLARI 

 Medikal Tedavi: Özellikle beyinde eksik üretilen dopamin ilaç tedavisi, belirtileri kontrol altına almakta çok önemlidir. Ancak olası yan etkileri nedeniyle yakından izlenmesi gerekir. İlacın solunum ve damar yolu gibi farklı uygulama yöntemleri vardır. Aynı amaçla dopamin agunisti ilaçlar, MAQ İnhibitörleri ve benzeri medikal ilaç uygulamaları söz konusudur. 

 Cerrahi tedavi: Medikal tedaviye cevap alınamayan ya da ilaç yan etkileri nedeniyle yeterli doz verilemeyen hastalarda cerrahi yaklaşım yeğlenir.

Bu kapsamda;

• Beyin pili (derin beyin uyarısı),
• Beyindeki lezyonun ortadan kaldırılması (ablatif yöntemler) günümüzde uygulanabilmektedir.

 YAŞAM BİÇİM DEĞİŞİKLİKLERİ

 Beslenme alışkanlıkları : Liftten zengin beslenme (Akdeniz mutfağı), omega 3 yeterli sıvı alınması kuvvetle önerilmektedir. 

Egzersiz : Kasların gücünü artırabilme, dengenin korunabilmesi, anksiyete ve depresyonun azaltılmasın da ilaç tedavisi kadar önemli bir yaklaşımdır. Özellikle yürüme, yüzme, bahçe işleri, dans gibi faaliyetler mutlaka hayatınızda olmalıdır. 

Düşmelerden kaçınma : Gerek doğru fizik hareketlerinin yapılabilmesi, gerekse düşmelerden kaçınma konusunda yetkin bir fizik tedavi kliniğinden yararlanmak yaşamımızı güçlendirecektir. 

Alternatif Tıp Uygulamaları : Özellikle ağrı, yorgunluk ve depresyon gibi komplikasyonların kontrol altına alınmasında diğer tedavi yaklaşımlarıyla birlikte alternatif tıp uygulamaları da yer almaktadır.

Bu kapsamda;

• Masaj,
• Tai chi egzersiz programı,
• Yoga,
• Meditasyon,
• Evcil hayvanlarla yaşama.

Parkinson hastalığı semptomları görünmeye başladığında, genellikle ilerleyen ve kötüleşebilen bir hastalıktır. Semptomlar kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir, ne kadar hızlı kötüleştiği, ne kadar şiddetli hale gelebildiği de kişiye göre değişebilmektedir. Erken semptomları görmezden gelmek veya yok saymak kolay gelebilir, sağlığınızı ihmal etmemeniz gerekir.

Yukarıdaki parkinson semptomları görünmeye başladığında doktorunuza mutlaka danışmalısınız.