Beyindeki bazı hücre gruplarının hasarlanması sonucu ortaya çıkan özellikle bellek, entelektüel etkinlikler ve günlük olağan davranışlarda bozulmayla kendini gösteren bir ileri yaş hastalığıdır. Dünyada yaşlanan nüfusun giderek artması hastalık sıklığını da artırmaktadır. Ancak ülkemizdeki artış dünya ortalamasının üzerinde gibi görünmektedir. Öyle ki 2050 yılında Türkiye Alzheimer hasta sayısında Dünya’nın 4. ülkesi olma riski taşımaktadır.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ
- Unutkanlık : Hastalığın en önemli ve ilk bulgusudur. Özellikle yakın geçmiş unutulur. Söz gelimi; isimleri, randevuları, evin yolunu, odaların yerini unutma gibi basit unutkanlıklar başlangıç belirtilerdendir. Giderek günlük yaşam aktivitelerini olumsuz etkileyecek ve tek başına sürdüremeyecek duruma gelirler.
- Psikiyatrik bozukluklar : Ruhsal ve davranış bozuklukları, hastanın yaşam kalitesini en olumsuz etkileyen durumlardandır. Ani ağlama, sinirlenme, gülme gibi ölçüsüz duygu durumları ve aynalarla konuşma, durmadan yemek yeme, eşyalarını saklama ve bulamama gibi davranışsal bozukluklar gibi,
- Konuşma güçlükleri : Kelimeleri bulmakta zorlanabilirler. Kelime yerine kavramları ifade eden cümleler kullanırlar. Söz gelimi bardak yerine içerisine içmek için su koyduğumuz cam diyebilirler.
- Zaman ve mekanı şaşırma : Günler, aylar, mevsimler veya içerisinde yaşadığı yakın çevreyi karıştırabilirler.
- Değerlendirme ve karar vermede zorluk yaşama : Yiyecek ve giyeceklerini seçmede, söz gelimi yazın palto giyme isteği gibi olağan dışı seçki sorunları olabilir.
- Soyut düşünme ve kavramları algılamada problem,
- Kişilik bozuklukları,
- İş yapma isteğinde kaybolma.
Hastalık dışarıdan normal görünme durumunda çok ciddi bozukluk durumuna kadar farklı evreler gösterebilir.
TANI YÖNTEMLERİ
- Hastanın öyküsü : Hastanın ve yakın çevresinin verdiği bilgiler tanıda en önemli araçtır. Dünya Alzheimer Derneği tanı koydurucu en önemli 10 belirtiyi aşağıdaki gibi tanımlamışlardır.
- Zaman ve yerleri karıştırmak,
- Günlük olağan yaşamı olumsuz etkileyen unutkanlık,
- Planlama ve hesaplama yapmakta giderek zorlanma,
- Görüntüleri algılamada sıkıntı,
- Konuşma, anlama ve algılamada zayıflık,
- Eşyalarını kaybetmek ve bunlarla ilgili başkalarını suçlamak,
- Yargılama ve tercihte bulunmada güçlük,
- Sosyal aktivitelerden çekinmek,
- Kişilik ve davranış değişiklikleri,
- Daha önce sorunsuz yapılan görevleri yapamamak.
- Mental Durum Testi:
- Saat çizme testi : Hastadan saat çizmesi, içine sayıları yerleştirmesi ve söylenen zamanı işaretlemesi istenir. Test kişinin geometrik bir beceriyi yapabilmesi, anlama ve planlama yeteneğine ilişkin bilgidir.
- Diğer laboratuvar testleri : Olası başka nedenleri dışlamakta yararlıdır.
- Beyin görüntüleme yöntemleri : BT,MR, PET, Alzheimer hastalığı beyinde hipotanpus adı verilen hafıza merkezinde fonksiyonu olumsuz etkileyecek nörofibriler yumaklar, amiloid plakların birikimi ile karakterizedir. Bu istenmeyen madde birikimleri hücreler arası iletişimin bozulmasına ve dokuların küçülmesine neden olarak süreci başlatırlar.
ALZHEİMER ÖNLENEBİLİR Mİ?
Alzheimerin nedeni tam olarak bilinmediği için kesin olarak nasıl önlenebileceği konusu da tartışmalıdır. Ancak yaşam tarzı değişiklikleri hastalığın oluşumunu azaltabilir yada geciktirebilir. Bu amaçla zihinsel ve fiziksel olarak aktif dinamik bir yaşam ve düzenli egzersiz önemlidir. Kan şekeri ve kan basıncının normal sınırlarda tutulması gerekir.
Sebze ve meyve ağırlıklı Akdeniz diyeti tarzında beslenme alışkanlıkları olumlu etki yapmaktadır.
Trafik kazaları ve diğer travmalara karşı önlem alınması kafa tramvay riskinin azaltılmasını sağlar. Alkol ve sigara kesinlikle kullanılmamalıdır.
RİSK FAKTÖRLERİ
- Yaş : 65 Yaş üzerinde sıklığı giderek artar ve her 5 yılda görülme sıklığı ikiye katlar.
- Cinsiyet : Kadınlarda ortalama yaşam süresi daha uzun olduğu için sıklığı artmaktadır.
- Depresyon,
- Geçirilmiş hastalıklar : Hiperlipidemi, diyabet, troid hastalıkları,
- Geçirilmiş kafa travmaları
- Eğitim,
- Kalıtım ve genetik ,
- Laboratuvar testlerinde patolojik proteinler olarak bilinen Abeta 42 ve TAU Proteinleri hastalık başlangıcında 25- 30 yıl öncesinde dahi beyin omurilik sıvısında artış gösterebilirler.
TEDAVİ YAKLAŞIMLARI
Alzheimer geri dönüşü olmayan kronik ilerleyici bir hastalıktır. Tedaviden amaç belirtilerin hafifletilmesi, eşlik eden hastalıkların iyileştirilmesi, yaşam kalitesinin yükseltilmesidir.
- Medikal Tedavi : Amaç öğrenmeden sorumlu asetil kolin maddesini artırmak, zararlı faktör olan glutamatı düşürmeye çalışmaktır.
- Psikolojik destek : Yalnızca hastaya değil, hastaya bakmakla ilgili yakın çevresine de psikolojik destek sağlamak gereklidir.
- Egzersiz
- Beslenme alışkanlıklarını düzenlemek : Rafine ve şekerli besinler hastalığın ilerlemesini kolaylaştırmaktadır. Bunların yerine süt ve süt ürünleri, kuru baklagil, yumurta, yağlı tohumlar, Omega 3 ten zengin bir beslenme anlayışı tercih edilmelidir. Hasta yakınlarının hastalarla iletişimleri konusunda mutlaka bilinçlendirilmeleri gerekir.
Can Sağlık Grubu İzmir Özel Can ve Salihli Özel Can Hastaneleri’nde demans ve alzheimer sorunu yaşayan hastalarımızı nöroloji, psikiyatri, diyetisyen ve diyet uzmanlarının birlikte çalışmaları alzheimerli hasta ve yakınları açısından çok olumlu sonuçlar doğurmaktadır.
